Yıllar boyunca tartışılan insani yetkinliklerin en temelinde yatan en önemlisini “oto kontrol” yani “irade yönetimi” olarak nitelendirebiliriz. İnsani olan tüm davranışların ve kararların özünde olan bu yetkinlik, kişiyi tabiri caizse vezir de eder, rezil de.
İrade Yönetimi
İrade, düşüncelerinizi, hissettiğiniz ve yaptığınız şeyleri hedeflerinizi teşvik edecek şekilde kontrol etme yeteneğinizdir. İrade yönetimi, hedef belirleme, alışkanlık oluşumu, duygusal düzenleme ve motivasyon da dahil olmak üzere birçok farklı şeyi içerir.
Hızlıca tanımına değinirsek; Oto Kontrol ya da İrade: Kısa vadeli arzularınız ile uzun vadeli hedefleriniz arasındaki çatışmaları çözme yeteneğiniz.
Konu hakkındaki görüşlerimi açıklamadan önce sosyal hayattan örnekler vermek istiyorum. Mesela bir kişi diyet yapmak istiyorsa, dışarıdan destek almak ister. Bu destek bilimsel bir şekilde ya da tavsiyelere dayalı gündelik bilgiyle olabilir. Önerilen tavsiyeler doğrudur yanlıştır onu tartışmayalım. Fakat, kişinin bu tavsiyeleri yerine getirme azmi, bu yazıyı çok ilgilendiriyor. Sonuç olarak baktığımızda, kişi dışarıdan etkilenerek aldığı tavsiyelerin ne kadarını uygulayabiliyor? Başarılı bir İrade, anlık zevke (çikolatalı kek) karşı durarak ve uzun vadeli ödülü (sağlıklı kilo) seçmektir. İradesiz diye nitelendirilen kişiler ise uzun vadeli ödülü reddedip, anlık zevki seçerler.
Diyet ve İrade yönetimi; en harika 2 ilaçtır!
Maximilian Bircher-Benner
Mesela dini ritüellerde ilk anlatılan şey, nefis mücadelesidir. Yani nefsine hakim olan ve yönetebilen kazanır. Bu konuyu bambaşka örneklerle de genişletebiliriz. Her akşam şu saatte yatacağım, her gün dişlerimi fırçalayacağım, işlerimi bitirmeden başka şeylerle oyalanmayacağım, sigarayı bırakacağım, spor yapacağım, ders çalışacağım gibi binlerce tetikleyiciyle karşı karşıyayız. Hepsinin başında ise en önemli insani yetkinlik olan oto kontrol yani irade duruyor. Yani oto kontrol yoksa başlayamaz, başladığınız işi bitiremez ya da bitirseniz dahi istenilen seviyede ulaşamazsınız.
Peki belirli şeylerde iradesine sahip olabilen onu yönetebilen kişiler her konuda mı başarılı oluyor? İşte burası muamma. Yaptığım araştırmalarda iradenin olaya, inanca ve zamana göre değişiklik gösterdiğini görüyorum. Yani sigarayı bırakma konusunda başarılı olan bir kişi, ders çalışma konusunda iradesini yönetemiyor. Peki, sebebi nedir? Tam anlamıyla iç motivasyon!
Gamification ve İç Motivasyon
Gamification kurgularında da bahsettiğimiz iç motivasyonun tartışılmaz önemi, irade yönetiminde de karşımıza çıkıyor. İrade doğrudan iç motivasyonla besleniyor. Yani irade yönetiminin en önemli tetikleyicisi bizim içselleştirdiğimiz bir hedef, kurduğumuz bir hayal ya da inandığımız bir olgu. İşte bu kısımlarda kendimize dönüp sorguladığımızda yani kendimize koçluk yaptığımızda cevaplarımızın arasında irademizi zayıflatan, iç motivasyonumuzu tutundurmayan cevapsız sorular ve altı dolu olmayan geçmişten gelen travmatik olaylar olduğunu görüyoruz.
Konunun devam eden kısmı bilimsel dayanaklarla çözülmesi gerektiği ve benim uzmanlığım olmadığı için değinmiyorum=) Ama davranış bilimi araştırmalarında karşımıza çıkan kök nedenler hep aynıdır. Bir şeyi tekrar etme, ya da kaçınma durumu geçmişle bağlantılıdır. Siz ne kadar geçmişteki yüzleşmeyi tamamlarsanız günümüzdeki davranışlarınızda kontrol doğrudan sizde olur. Yani içsel motivasyonunuzu sağlam bir zemine yerleştirir ve irade yönetiminde güçlü bir temel atarsınız. Kişisel gelişim çalışmalarında da bu konu önemli bir yere sahiptir.
Günümüzde iş ilanlarında aranan birçok kriterin de özünde irade vardır. Bu yadsınamaz derecede önemli yetkinlik, insan kaynakları tarafından hem ölçülmesi hem de anlaşılması bakımından diğer kriterlerden ayrışıyor. Ama bu konuyu kavrarsanız her konuda hedefinize, kurduğunuz hayallerinize ve içselleştirdiğiniz inanca ulaşırsınız.
Not: Yazıyı, Laura Branigan – Self Control şarkısını dinleyerek okuyabilirsiniz =)
İlham kaynaklar:
JP Forgas, RF Baumeister, DM Tice, RF Baumeister ve DM Tice, * Kendini Düzenleme Psikolojisi: Bilişsel, Duyuşsal ve Motivasyon Süreçleri *. Psikoloji Yayınları, 2011.
D. de Ridder, M. Adriaanse ve K. Fujita, “Routledge Sağlık ve Refahta Uluslararası Öz Denetim El Kitabı *” nda “Sağlık ve refahta öz kontrol: Kavramlar, teoriler ve merkezi konular”. , D. de Ridder, M. Adriaanse ve K. Fujita, Eds. 2017.
Maximilian Bircher-Benner – quatos
Ve tabi meşhur seçim gecesi kamyonetle self kontrol dinleyerek eğlenen güzel insanlar =)
This blog has been verified by Rise: R2826231cf2e9a32acd6944cf37e95fb6
