Yeni Özel İstihdam Büroları Tasarısı Hakkında
Özel istihdam bürolarına dair akıllarda kalan tek yasa: 4904 sayılı Türkiye İş Kanunu gereğince iş arayanlardan menfaat sağlanması ve ücret alınması yasaktır. İşin içinde olmayan kişilerin bilmemesi normal. Fakat bizzat işi insan kaynakları olan, danışmanlık veya şirket iks ı görevlerini yürüten kişilerin doğrudan bilmesi gereken bazı maddeler var. Bazı konulardaki belirsizlik ve usulsüzlüklere çözüm olması nedeniyle şimdi yeni bir tasarı oluşturuldu.
Geçici iş ilişkileri kapsamında yaşanan sorunlar neticesinde oluşturulan yasa meclisten çıktı. Şimdi hem işverenleri, hem istihdam bürolarını hem de çalışanları ilgilendiren bu yasayı inceleyelim. Konu hakkında sadece mevzuat yazmak istemedim. İstanbul Özel İstihdam Büroları Derneği başkanı Sayın Vural Şeker ile bir röportaj gerçekleştirdim.
Doğum iznine ayrılan anneler daha umutlu
Tasarının etkileyeceği en önemli kısım aslında satır arasında gizlenmiş olan Çalışan anneler. Bir kadın, sırf potansiyel anne adayı olduğu gerekçesiyle istihdam edilmez, terfi verilmez ve hatta işine son verilebilirdi. Kadınlar hamileliklerini bir müddet işyerinden gizlemeye çalışırlardı. Bunların nedeni onlar doğum iznindeyken işverenin yerine başka kişiyi istihdam edip kendisiyle yolları ayırmasıydı. Bu tasarı sayesinde doğum iznine ayrılan bir kadının yerine geçici suretle bir istihdam yapılması olanağı doğdu. Doğum izni biten anneler de kaygıları giderilmiş olarak işlerine tekrar devam edebilecek.
Ayrıca askerlik görevi sebebiyle de işten ayrılmak durumunda olan çalışanların yerine geçici suretle bir istihdam yapılabilir. Askerden dönen kişi tekrar işyerine dönebilir. Bunların yanı sıra tasarı en çok da dönemsel ve belirli süreli işlerde çalışanlar, çalıştıranlar ve aracılık yapanlar için çıktı. Bu konuya değinirken Vural beyden destek almamız gerekecek.
Tasarının, Özel İstihdam Büroları ile ilgili getirmiş olduğu yenilik nedir?
Tasarı, özel istihdam bürolarına, işveren ile geçici işçi sağlama sözleşmesi yaparak, işçisini geçici olarak işverene devri yetkisini getiriyor. Ancak bunun için özel istihdam bürolarının, Türkiye İş Kurumundan geçici işçi sağlama yetkisi alması gerekecek.
Geçici iş ilişkisi hangi hallerde kurulabilecek?
Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanan, askerlik hizmetini yapan ve iş sözleşmesi askıya alınan çalışan yerine başka bir işçi ile geçici iş ilişkisi, bu hallerin devamı süresince kurulabilecek.
Mevsimlik tarım işlerinde veya temizlik işleri, hasta, yaşlı ve çocuk bakım hizmetleri gibi ev hizmetlerinde ise, süre sınırı aranmadan geçici iş ilişkisi oluşturulabilecek.
- İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde
- İş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde
- İşletmenin iş hacminin öngörülemeyen şekilde artması halinde
- Mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları halinde
En fazla 4 ay süresince geçici iş ilişkisi kurulabilecek.
Tasarıya göre, geçici iş ilişkisini yenilemek mümkün mü?
Geçici işçi sağlama, mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları haricinde, toplam 8 ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilecek. Sürenin sonunda aynı iş için 6 ay geçmedikçe geçici işçi çalıştırılamayacak.
Aynı holding veya şirketler topluluğu içinde kurulan geçici iş ilişkisi 6 ayı geçemeyecek, en fazla iki defa yenileme yapılabilecek.
Sözleşme süresinin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisi devam ederse, belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılacak. Bu durumda özel istihdam bürosu, işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme süresince sorumlu olacak.
Ayrıca daha öncesinde freelance ve home office şeklinde çalışmalar işverenler tarafından kullanılamıyordu. Bu sebeple dışarıdan iş yaptırmak için serbest çalışandan fatura talep edilebiliyor ve dış kaynak kullanımı olarak gösteriliyordu. Artık işyerinde serbest çalışan istihdam yapılabilecek.
Geçici işçinin yararlanacağı imkânlar nelerdir?
Geçici iş ilişkisinde işveren, özel istihdam bürosu olacak. Özel istihdam bürosu işçisi, geçici iş ilişkisi kurulan işverenin iş yerindeki tüm açık işlerden haberdar edilecek.
Geçici işçi, iş yerindeki sosyal hizmetlerden yararlanabilecek
Geçici işçiler, çalıştıkları dönemlerde ulaşım, yemek, kantin ve çocuk bakım hizmetleri gibi sosyal hizmetlerden, çalışmadıkları dönemlerde ise özel istihdam bürosundaki eğitim ve çocuk bakım hizmetlerinden yararlanabilecek.
Tasarıyı özetle anlatmak gerekirse hangi başlıklardan bahsedilebilir?
Taşeron düzeni, dönemsel ve belirli süreli çalışma, freelance ve home office şeklinde uzaktan çalışma, işyerlerinde geçici işçi çalıştırma gibi konulara istinaden düzenleyici ve çalışanı koruyucu niteliklere sahip bir tasarı çıktı. Bu kapsamda daha önceden illegal, eksik ve adaletsiz yapılan bazı davranışlar cezaya tabi olacak ve engellenecek.
Taşeron işçiler konusunda dikkat çeken unsurlar nelerdi?
Tasarıdan önce taşeron işveren çalışanlara hiçbir garanti vermiyordu. Genelde yaşanan taşeron sorunları; 11 aylık çalışana girdi-çıktı yapılması, maaşı eksik veya geç vermesi, kıdemden mahrum bırakması, anlaşmalı şirketlerden ödeme alamıyorum demesi çalışanları mağdur etmiştir. Yasa kapsamında bu sorunlar ortadan kalkacak. Çalışanların olası alacakları bir teminata tabi tutulacaktır.
Teminat tutarları nasıl hesaplanacak?
Yetki belgesi alan özel istihdam bürolarının Türkiye İş Kurumuna (İŞKUR) yatırması gereken kati ve süresiz teminatlar;
- Normal işçi kiralaması yapılacağı zaman asgari ücretin 200 katı yani 330 bin TL
- Eğer turizm ve tarım sektöründe dönemsel işçi kiralaması yapılacaksa asgari ücretin 20 katı yani 33 bin tl teminat yatırılması gerekmektedir.
Bu teminatların kullanım amacı, herhangi bir sebepten dolayı oluşacak işçi parası ödenmemesi gibi sorunlarda teminat bozdurularak işçinin parasının bu teminat üzerinden işçiye ödenmesini sağlamak. (Ücret karşılıkları günümüz asgari ücreti baz alınarak hesaplanmıştır.)
Tasarıyla çelişen ve uymayan hallerde uygulanacak cezalar nelerdir?
Tasarıda İşkurdan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapanlara verilen cezalar da düzenleniyor. Buna göre, kurumdan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapan kişi ve kurumlara 20 bin TL, tekrarı halinde 40 bin TL, Bu kapsamda hizmet alan işverenlere de 10 bin TL idari para cezası verilecek.
Kurumdan izin alınmamasına veya yetkisi iptal edilmesine rağmen geçici iş ilişkisi düzenleyen kişi ve kurumlara 50 bin TL, Tekrarı halinde 100 bin TL, Bu kapsamda hizmet alan işverenlere de 20 bin TL idari para cezası verilecek.
Geçersiz anlaşmaların herhangi birini düzenleyen özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştıran işverene ayrı ayrı 5 bin TL idari para cezası verilecek.
Yasa aynı zamanda Kişileri de bağlıyor
Yasal aracılık belgesi olmayan ve head hunter, danışman gibi sıfatlarla firma adına işe alım, seçme ve yerleştirme gibi görevleri gerçekleştirenlere aynı kurumlara hesaplandığı tutarda maddi ceza uygulanmaktadır.
Kurumlar çalıştığı aracı firmaların geçerli ve resmi izin belgesi olup olmadığını kontrol etmeli. Aksi halde bağlayıcı hükümler gereği firma da maddi cezaya tabi tutulur. Bu kurumlardan hizmet almadan önce derneğin internet sitesinde sol bölümün en altında bulunan listeyi kontrol emeniz gerekiyor.
Her hangi bir mağduriyet, yaşanan sorunlarda şikâyet etmek ve bilgi almak için dernek ile iletişime geçilebilir.
İstanbul Özel İstihdam Büroları Dernek Başkanı Vural Şeker
www.ioibd.com
